Korzystanie z materiałów pirotechnicznych wzbudza w ludziach różne, nierzadko skrajne emocje. Z jednej strony doceniają oni spektakularne widowisko, z drugiej – obawiają się towarzyszącego pokazom hałasu. Czy jednak rzeczywiście fajerwerki generują tak głośne i szkodliwe dźwięki? Nad kwestią tą pochyliła się Wojskowa Akademia Techniczna, a wyniki opublikowała w sprawozdaniu pt. “Badania wyrobów pirotechnicznych widowiskowych pod kątem szkodliwego oddziaływania na środowisko”.

Czym jest hałas i co po powoduje?

We współczesnym świecie każdy człowiek niemal przez całą dobę otoczony jest przez dźwięki. Niektóre z nich są ciche, inne głośne, przyjemne dla ucha, drażniące lub wręcz budzące strach. Za najbardziej uciążliwe, a nawet szkodliwe dla odbiorcy, uznaje się odgłosy o częstotliwości do 16 do 16000 Hz i właśnie one – zgodnie z definicją określoną w ustawie Prawo Ochrony Środowiska – określane są mianem hałasu.

Z licznych badań, prowadzonych w drugiej dekadzie XXI wieku wynika, że na nadmierny hałas obecnie narzeka ponad 32 miliony dorosłych, a u ponad 13 milionów ów hałas jest powodem obniżonej jakości snu. Na tym jednak nie kończą się negatywne skutki wpływu niepożądanych dźwięków na ludzki organizm. Wiele osób uskarża się na rozdrażnienie, zwiększony poziom stresu, brak warunków do efektywnego wypoczynku.

Co zatem jest głównym źródłem hałasu, zakłócającego spokój mieszkańców krajów rozwiniętych? Przede wszystkim są to wszelkie dźwięki, generowane przez środki transportu (samochody, pociągi, samoloty), przemysł i rolnictwo, a także charakterystyczne odgłosy wielkich aglomeracji miejskich. Osobną kwestią są wszelkiego rodzaju imprezy masowe, jak koncerty, mecze, widowiska stadionowe. Tego typu eventy również generują hałas o bardzo dużym natężeniu (nawet do 140 dB), jednak w przeciwieństwie do szumu samochodów czy fabryk, nie są one zjawiskiem stałym, a chwilowym. Podobnie jest w przypadku pokazów pirotechnicznych, których czas trwania jest jeszcze krótszy i zwykle mieści się w przedziale od 4 do 15 minut. Co za tym idzie – obserwujący go ludzie są narażeni na głośne dźwięki jedynie przez chwilę, a do tego większość z nich znajduje się w znacznej odległości od ich głównego źródła.

Skala dźwięków, generowanych przez wybrane zjawiska:
● szept – 20 dB
● rozmowa – 60 dB
● samochód osobowy – 70 db
● ciężarówka typu TIR – 90 dB
● młot pneumatyczny – 100 dB
● materiały pirotechniczne (fajerwerki) – 120 dB
● mecz w hali sportowej – 120-130 dB
● koncert rockowy – 125-140 dB
● start samolotu pasażerskiego – 150 dB

Jak już wcześniej zostało wspomniane, współczesny człowiek niemal przez cały czas narażony jest na kontakt z hałasem, a długotrwałe przebywanie w takich warunkach może niekorzystnie odbić się na jego zdrowiu. Z tego powodu w wielu krajach, w tym również w Polsce, prowadzone są działania, mające na celu długookresową politykę ochrony środowiska przed hałasem. Najważniejszym problemem do rozwiązania nie jest jednak walka z okazjonalnym, krótkim hałasem (np. generowanym przez pokazy pirotechniczne), ale tym permanentnym i całodobowym, związanym przede wszystkim z ruchem ulicznym. A z map akustycznych stworzonych dla największych aglomeracji w Polsce wynika, że w naszym kraju na stały hałas w nocy (powyżej 55 dB), narażonych jest ok. 1,2 miliona osób.

Materiały pirotechniczne jako źródło hałasu – czy jest się czego bać?

Pokazy pirotechniczne stanowią ważny element wielu widowisk i eventów, z celebracją Nowego Roku na czele. W ostatnich latach wokół nich narosło jednak wiele mitów, których największy dotyczy szkodliwości generowanych przez fajerwerki odgłosów. Tymczasem przeprowadzone badania pokazują, że sam “wybuch” materiałów pirotechnicznych powoduje hałas nie tylko mniejszy od startującego samolotu, ale również od cieszących się ogromną popularnością koncertów rockowych czy imprez sportowych. W przypadku pokazu jest to bowiem 105-120 db przez kilkanaście minut, a podczas występu publiczność nawet przez kilka godzin narażona jest na dźwięki o poziomie 130-140 dB!

Warto tutaj podkreślić, że poziom dźwięków, generowanych przez materiały pirotechniczne jest ściśle kontrolowany i musi spełniać rygorystyczne kryteria. Zgodnie z obowiązującymi normami europejskimi CE, wszystkie wyroby przed dopuszczeniem do obrotu muszą być sprawdzone właśnie pod kątem głośności. I dlatego też:
● wyroby klasy F1 mogą maksymalnie generować 120 dB w odległości do 1 m miejsca wystrzału,
● wyroby klasy F2 mogą maksymalnie generować 120 dB w odległości do 8 m miejsca wystrzału,
● wyroby w klasie F3 mogą maksymalnie generować 120dB w promieniu do 15 m od miejsca wystrzału.

Co więcej, w przypadku odpowiedzialnie przygotowanego pokazu pirotechnicznego widzowie nie przebywają bezpośrednio przy samym wyrobie, gdzie hałas jest największy. Od miejsca wystrzału są zwykle oddaleni o kilka-kilkadziesiąt metrów, co dodatkowo zmniejsza skalę docierających do uszu dźwięków.
Pokazy pirotechniczne często kojarzą się z dużym hałasem, jednak liczne badania obalają ten stereotyp, wskazując, że poziom hałasu generowanego przez fajerwerki jest niższy niż ma to miejsce w przypadku innych imprezach masowych. Dodatkowo wybór produktów ze sprawdzonego źródła, powierzenie organizacji pokazu odpowiednio przeszkolonym osobom i zagwarantowanie widzom bezpiecznej odległości od miejsca wybuchu może sprawić, że wydarzenie nie będzie uciążliwe dla ich uszu, za to zapewni im niezrównane wrażenia wizualne.